परिचय

साबिकको केन्द्रीय तथ्याङ्क विभाग (हाल राष्ट्रिय तथ्याङ्क कार्यालय)को स्थापना तथ्याङ्क ऐन, २०१५ बमोजिम वि.स. २०१५ साल पौष १५ गते भएको हो । तथ्याङ्क संकलन, प्रशोधन, संग्रह, प्रकाशन, विश्लेषण गर्ने समेतको प्रयोजनका लागि केन्द्रीय तथ्याङ्क विभागबाट संचालन गरिने गणना, सर्वेक्षण तथा सूचनाको निर्माण कार्यमा सहयोग पुर्याउन तथ्यांक विभाग अन्तर्गत रहने गरी वि.स. २०५० सालमा गठन भएका ३३ वटा तथ्याङ्क कार्यालयहरु विक्रम सम्वत् २०७९ भाद्र २८ मा नयाँ तथ्याङ्क ऐन, २०७९ जारी भए पश्चात ३३ वटा शाखाहरु समायोजन भई १८ वटा तथ्यांक समन्वय कार्यालय कायम गरियो। जसमध्ये तथ्यांक समन्वय कार्यालय खोटाङ एक हो । तथ्यांक समन्वय कार्यालय खोटाङको स्थापन विधिवत रुपमा वि.सं. २०८१ साल श्रावण १ मा भोजपुर, खोटाङ, ओखलढुंगा र सोलुखुम्बु जिल्ला कार्यक्षेत्र रहने गरि स्थापना भएको हो।यो हाल खोटाङ जिल्लाको सदरमुकाम दिक्तेलमा अवस्थित छ ।

तथ्याङ्क समन्वय कार्यालयको स्थापनापछि स्थानीयस्तरमा राष्ट्रिय तथ्यांक कार्यालयले गर्ने गणना एवं सर्वेक्षणहरुमा सहयोगी भूमिका निभाउनुको अतिरिक्त तथ्याङ्क कार्यालयको आफ्नै वार्षिक कार्यक्रमहरू पनि संचालन हुँदै आएका छन् । जिल्लास्तरमा यस कार्यालयले सेवाग्राही जनताहरुलाई सर्वसुलभ रुपमा नि:शुल्क तथ्याङ्क उपलब्ध गराउँदै आएको छ । कार्यालयको कार्य संचालन विधि मुलत तथ्याङ्क ऐन, २०७९ बाट निर्देशित रहेको छ ।साथै २०७९/०७/२० गतेको मन्त्रिपरिषद्को निर्णयानुसार साबिकको राष्ट्रिय योजना आयोग अन्तर्गत रहेको केन्द्रीय तथ्याङ्क विभाग हाल प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद्को कार्यालय अन्तर्गत राष्ट्रिय तथ्याङ्क कार्यालय (रा.त.का.)मा परिणत भएको छ। त्यसैगरी देशको सामाजिक स्थिति, आर्थिक अवस्थाको मापन गर्न नियमित रुपमा विभिन्न घरपरिवार सर्वेक्षण, दश-दश वर्षमा जनगणना तथा कृषि गणना, पाँच - पाँच वर्षको अन्तरालमा औद्यौगिक गणना, साथसाथै जीवनस्तर सर्वेक्षण, श्रम शक्ति सर्वेक्षण जस्ता सर्वेक्षणहरु गर्न कार्यालयले समन्वय गर्दछ ।